Azərbaycan–Çin ticarət münasibətləri son illərdə sürətlə inkişaf etsə də, balanslı şəkildə formalaşmayıb. Hazırda Azərbaycanın Çindən idxalı ixracını xeyli üstələyir ki, bu da ticarət balansında mənfi saldonun yaranmasına səbəb olur. Disbalansın əsas səbəbləri arasında Azərbaycanın Çinə ixrac etdiyi məhsul çeşidinin məhdudluğu, yüksək əlavə dəyərli malların azlığı və logistika imkanlarının tam istifadə olunmaması göstərilir.
2024-cü ildə iki ölkə arasında ümumi ticarət dövriyyəsi 3,744 milyard ABŞ dolları olmuş, bu isə 2023-cü illə müqayisədə 20,7% artım deməkdir. Çin, Azərbaycanın ümumi xarici ticarətində təxminən 7,9%-lik paya malik olub. Çindən Azərbaycana idxal təxminən 3,4 milyard dollar (ümumi dövriyyənin ~91%-i) təşkil etmiş, Azərbaycandan Çinə ixrac isə təxminən 0,34 milyard dollar (ümumi dövriyyənin ~9%-i) səviyyəsində olub.
2025-ci ilin yanvar–iyul aylarında (ilk 7 ay) ticarət dövriyyəsi 2,503 milyard ABŞ dolları olmuş, bu da ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 26,8% artım deməkdir. Eyni zamanda, Azərbaycan → Çin ixracı 53,294 milyon dollar təşkil edərək ötən ilin eyni dövrünə görə 4,5 dəfə artıb, Çindən Azərbaycana idxal isə 2,449 milyard dollarla 24,8% artım nümayiş etdirib.
Bu rəqəmlər ticarət əlaqələrinin sürətlə böyüdüyünü göstərsə də, idxalın ixracı xeyli üstələməsi ticarət balansında mövcud disbalansı açıq şəkildə ortaya qoyur.
Liberal İqtisadçılar Mərkəzinin sədri, iqtisadçı-ekspert Akif Nəsirli yenifikir.media-ya bu barədə geniş münasibət bildirib.
O qeyd edib ki, Azərbaycan-Çin ticarətində əsas problem ondan ibarətdir ki, Çindən idxal çox böyük həcmdədir, amma ixrac nisbətən azdır. Bu təxminən elə belə də olmalıdır, çünki Çin dünyanın iqtisadi nəhəngidir. ABŞ belə Çinlə ticarətdə balans yarada bilmir. Amma bununla belə, disbalansı azaltmaq üçün bir neçə istiqamətdə addımlar atıla bilər.
İxracın şaxələndirilməsi və artırılması
Ənənəvi məhsulların (xam neft, neft-kimya məhsulları) ixracı ilə yanaşı, kənd təsərrüfatı və qeyri-neft məhsullarının (fındıq, şərab, meyvə-tərəvəz, qida məhsulları) Çin bazarına çıxışı genişləndirilə bilər.
Halal ərzaq, ekoloji təmiz və “Made in Azerbaijan” brendi altında məhsullara Çində böyük tələbat bilər.
Çinlə aqrar-logistika mərkəzləri və birgə emal müəssisələri qurularaq ixrac imkanları genişlənə bilər.
Nəqliyyat və logistika üstünlüyündən istifadə
Azərbaycan Orta Dəhliz üzərində yerləşir. Çin mallarının Avropaya daşınmasında tranzit mərkəz rolunun gücləndirilməsi ölkəyə əlavə gəlir gətirə bilər.
Bakı Beynəlxalq Dəniz Ticarət Limanı və Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu üzərindən keçən daha çox Çin yükü cəlb edilə bilər.
Birgə istehsal və sərmayələr
Azərbaycanda Çin şirkətləri ilə ortaq istehsal müəssisələri yaratmaq həm idxalı azaltmaq, həm də yerli dəyər zəncirini gücləndirmək imkanı yaradar. Yaşıl enerji, rəqəmsal texnologiyalar, maşınqayırma sahəsində Çin investisiyaları təşviq edilə bilər.
Ticarət siyasətində tarazlıq
Çinlə qarşılıqlı güzəştlər əsasında preferensial ticarət sazişi imzalanması müzakirə oluna bilər.
Texniki baryerlərin aradan qaldırılması (standartlaşdırma, sertifikatlaşdırma) Azərbaycan məhsullarının Çinə çıxışını asanlaşdırar.
Turizm və xidmət ixracı
Çindən Azərbaycana turist axını artırılarsa, bu da ticarət balansına xidmət ixracı ilə müsbət təsir edər.
Təhsil, nəqliyyat və logistika xidmətlərinin ixracı da nəzərəçarpacaq rol oynaya bilər.
Yəni Azərbaycan disbalansı tam aradan qaldıra bilməsə də, ixracın şaxələndirilməsi, logistika üstünlüyündən istifadə, birgə istehsal layihələri və xidmət ixracının gücləndirilməsi sayəsində fərqi əhəmiyyətli dərəcədə azalda bilər.
© Yenifikir.media
Arzu, təklif və şikayətlərinizi bizə bildirin